Vandaag, 23 november 2012, les van een gastspreker en ook nog over China! Het kan wat mij betreft al niet meer stuk. Wat volgde was een uiteenzetting over hoe de internetcensuur in China werkt en wat de visie is van de Chinese regering op internetactiviteiten. In China zijn namelijk niet alle websites vrij toegankelijk. De staat ziet de activiteiten van haar burgers op het internet als een binnenlandse aangelegenheid en in sommige gevallen ook als een bedreiging voor de binnenlandse veiligheid. Met deze argumenten rechtvaardigt China de internet censuur: de staat bepaalt wat de burgers te zien krijgen en de rest van de wereld heeft hier niets mee te maken volgens de Chinese autoriteiten.

blockedinchina

In de hele les leek het alsof de Chinese bevolking deze maatregelen en wetten passief ‘ondergaat’. Er werd geen aandacht besteed aan de vele manieren waarop de Chinezen de censuur omzeilen. En dat doet wat mij betreft de inventiviteit van de Chinezen ernstig tekort.

Geen Facebook en Twitter

Websites zoals Youtube, Facebook, Twitter etc. zijn verboden en geblokkeerd in China. Wanneer je er toch naartoe probeert te surfen, verschijnt de melding “this page is unavailable”. Maar er zijn verschillende manieren om deze websites tóch te bezoeken. In de les werd al gezegd dat er speciale (betaalde) packs zijn ontwikkeld voor buitenlanders.

China_cartoon

Soms worden vrij kritische websites toch niet weggecensureerd. Bijvoorbeeld Ministry of Tofu. Op deze website wordt bericht over zaken als corruptie binnen de communistische partij, minnaressen van partijleden en buitensporige rijkdom van sommige partijleden. De website is geheel vertaald en te lezen in zowel Engels als Chinees. De website is ook een goed voorbeeld van kritische burgerjournalistiek, je kunt namelijk ook zelf verhalen insturen die dan gepubliceerd worden. De website is zowiezo een handige site voor iedereen die zich journalistiek gezien met China wil bezighouden, vooral omdat de organisatie zich ook bezig houdt met de analyse van Chinese social media fora en de ‘trending topics’.

Grass mud horse & river crab

Een ingenieuze manier om de internetcensuur te ondermijnen is het gebruik van andere woorden voor wat men eigenlijk bedoelt. Zo heeft men in China op forums weken lang kritisch gesproken over rivierkrabben. Dat klinkt misschien raar, wat moet een mens in godsnaam kwijt over een rivierkrab zou je denken. Maar rivierkrab 河蟹 en Harmonious Society 和谐, de huidige ideologie van de Chinese Communistische partij klinken allebei als hexie in het Chinees. Op allerlei fora hebben zo velen hun kritiek kunnen spuien over de regering zonder dat deze het door had.

Ook was Ai Weiwei wekenlang thema van gesprek op verschillende webfora naar aanleiding van een van zijn nieuwste kunstwerken. In dit werk, een foto, was Ai Weiwei naakt te zien terwijl hij in de lucht sprong met een sterk op een alpaca lijkende dierenknuffel voor zijn edele delen. Het alpaca-achtige dier heet in het Chinees 草泥马 Caonima (letterlijk vertaald: grasmodderpaard), wat hetzelfde klinkt als 操你妈, wat zoveel betekend als ‘fuck your mother’. Ai Weiwei’s eigenlijke bedoeling was:  ‘Central party committee, fuck your mother’. Ai heeft naar aanleiding hiervan last gehad met de overheid, ook naar aanleiding van een later geposte parodie op ‘Gangnam Style’, ‘Caonima Style’, maar hij had als bekende dissident al vaker te maken met ongefundeerde aanklachten en straffen van de overheid. De onbekende netizen daarentegen heeft veel minder kans om vervolgd te worden vanwege zijn kritiek.

caonima aiweiwei

Natuurlijk is kritiek leveren in China niet ongevaarlijk. Er zijn allerlei manieren waarop de Chinese staat kan achterhalen wie de mensen zijn die online wekenlang over rivierkrabben en grasmodderpaarden hebben geklaagd. Hiervoor bestaat er dan ook een grote cyberpolice.

Enerzijds is dit misschien een vorm van zelfcensuur, men kan niet op een directe manier de staat bekritiseren. Anderzijds is het volgens Arsène (2011) juist doordat men een ingenieus systeem bedacht door de staat op zo’n simpele manier toch kan omzeilen, dat men de staat en haar repressiemiddelen in feite belachelijk maakt.

Chinese Firewall

De Chinese muur (de èchte bedoel ik dit keer) was altijd al een imposant bouwwerk, ook voor naderende vijanden. Maar de muur bleek lang niet ondoordringbaar in de geschiedenis. De Mongoolse ruiters zochten net zo lang totdat ze een opening vonden, zodat ze om de muur heen konden rijden. Of de torenwachters werden omgekocht om de deur open te zetten. Hoewel de Great Firewall een virtueel bouwwerk is, blijkt ook deze in realiteit niet ondoordringbaar. Weliswaar met een omweg of met wat extra kosten, voor elke Chinees die het echt wil is het hele internet wel beschikbaar.

Een simpel middel om de Chinese firewall te omzeilen is de VPN, een privénetwerk. Door een VPN te installeren en deze aan te zetten, heeft men ook in China toegang tot het volledige web. Veel bedrijven en instellingen hebben hun eigen VPN, maar er zijn ook anti-censuurorganisaties zoals Free Gate, die juist in hun activisme tegen de Chinese staatscensuur een VPN hebben ontwikkeld die iedere particulier gratis kan downloaden. Ook bestaat er bepaalde weblinks die via een buitenlands IP-adres verbinding kunnen maken met websites zoals Facebook en Twitter.

Op 10 december ontmoette ik toevallig verschillende Chinese journalisten van de China Daily in Brussel. Ik raakte met hen aan de praat over censuur in China en ook zij gaven aan dat Chinezen de manieren om de censuur te omzeilen goed kennen. Dat wil zeggen, de Chinezen die internet toegang hebben kennen deze, want ook in China is er sprake van een digital divide (hierover heb ik al bericht in blog 3, “moderne communicatietechnologieën, een oplossing voor de armoede wereldwijd?”).

Kortom, ook in China zijn er allerlei manieren om toch het volledige web te kunnen bekijken. Chinezen moeten wel omzichtig omspringen met hun kritiek op met name de overheid, maar er is wel steeds meer mogelijk. Hoewel er een omvangrijke cyberpolice bestaat in China, zijn internetfora de speelruimte van vele kritische netizens. Ook zijn er steeds meer internetsites die niet worden weggecensureerd die toch ver kunnen gaan in hun kritiek op de overheid.

Bronnen

Websites:

Artikels:

  • Arsène, S. (2011). “La satire, ou la ringardisation de la censure sur le web chinois”. Science Po (e-magazine), maart 2011.
  • Wang, S. (2012). “China’s Internet lexicon: the symbolic meaning and commoditization of Grass Muss Horse in the Harmonious Society “. First Monday.  Vol. 17, No 1 – 2. Geraadpleegd via: http://firstmonday.org/htbin/cgiwrap/bin/ojs/index.php/fm/article/view/3758/3134